علوم و معارف قرآن

علوم و معارف قرآن

قرآن در آیه 16 سورۀ نوح، می‌فرماید که ماه را نور آسمانها قرار داده است. این فرمایش صحیح است؟ آیا کرۀ ماه را می‌شود نور بدانیم؟

شهر جواب ـ آری می‌توانیم کره ماه را نور فرض کنیم زیرا خدای متعال در کتابش از ماه و خورشید به عنوان نور و چراغ نام برد و فرمود: «وَ جَعَلَ الْقَمَرَ فيهِنَّ نُوراً وَ جَعَلَ الشَّمْسَ سِراجا» و ماه را در ميان آسمان‌ها مايه روشنايى، و خورشيد را چراغ فروزانى قرار داده است. و در آیه دیگری فرمود : «هُوَ الَّذي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِياءً وَ الْقَمَرَ نُورا» اوست آن كه خورشيد را چراغ فروزان و ماه را نور بخشید.

قرآن از یک طرف هدایتگر بشر در تمام اعصار است و از طرف دیگر، بسیاری از آیاتش با شأن نزول، در مورد مسائل شخصی در زندگی حضرت رسول، مثل ماجرای افک و امثال آن، نازل شده‌اند. این مسائل که به زندگی آن حضرت مربوط هستند، چه ربطی به هدایتگری بشریت در تمام اعصار دار

شهر جواب ـ درکتاب خدا علاوه بر مباحث مربوط به هدایت و اخلاق که اساس قرآن بر آن نهاده شده، مسائل دیگری نیز مورد توجه قرار گرفته است که می‌تواند دارای دو بعد باشد. در یک بعد به زندگی فردی پیامبر (صلی الله علیه و آله) و نیز برخی حوادث جزئی پرداخته در بعد دیگر، مباحث اجتماعی و تبلیغ تعالیم دینی لحاظ شده است.

چرا در برخی آیات قرآن گفته شده که در قیامت از انسان‌ها سؤال می‌شود؛ اما در برخی دیگر از آیات گفته شده که از کسی سؤال نمی‌شود؟

شهر جواب ـ قیامت توقف‌گاه‌های متعددی دارد و بنا بر ظاهر، این آیات ناظر به این تعدد توقف‌گاه‌ها است، یعنی در برخی توقف‌گاه‌ها سؤال می‌شود و در برخی دیگر، سؤالی پرسیده نمی‌شود.

کاربرد آیه «وَ لَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَّوَدَّةً لِّلَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ قَالُوَاْ إِنَّا نَصَارَى ذَلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَرُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لاَ يَسْتَكْبِرُونَ» چیست؟

شهر جواب ـ برخی مفسرین مانند استاد مکارم شیرازی (زیده عزه) اعتقاد دارند با توجه به شأن نزول‌های آیه ـ که نزول این آیات را درباره اسلام آوردن کشیشانی که نجاشی پادشاه حبشه نزد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرستاد، بیان کرده ـ و نیز با توجه به جنگ‌های صلیبی و خونینی که مسیحیان با مسلمانان داشته‌اند، این آیه را ناظر به مسیحیان زمان حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) دانسته و محتوای آیه را کلی نمی‌داند.

منظور از قرآن که می‌فرماید پس از هر سختی، آسانی هست و به صورت كلی، آمده است، نه گاهی اوقات، چیست؟

شهر جواب ـ قرآن کریم در آیه پنجم سوره انشراح می‌فرماید: «فان مع العسر یسراً؛ مسلماً با سختی آسانی است» این آیه به همه انسان‌های تلاشگر نوید می‌دهد همیشه در کنار سختی‌ها آسانی‌ها است و از درون سختی‌ها آسانی به دست می‌آید. این نوید و وعده الهی، دل را نور و صفا می‌بخشد و به پیروزی‌ها امیدوار می‌کند، و گرد و غبار یأس و نومیدی را از صفحة روح انسان می‌زداید. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «بدان که با سختی‌ها آسانی است و با پیروزی و با غم و اندوه خوش‌حالی و گشایش است»

آیا در قرآن کریم، آیه‌ای با این مضمون که «زنان برای مردان و مردان برای زنان هستند»، وجود دارد؟

شهر جواب ـ آیه مورد نظر چنین است: «الْخَبيثاتُ لِلْخَبيثينَ وَ الْخَبيثُونَ لِلْخَبيثاتِ وَ الطَّيِّباتُ لِلطَّيِّبينَ وَ الطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّباتِ أُولئِكَ مُبَرَّؤُنَ مِمَّا يَقُولُونَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ كَريمٌ»

آیا با توجه به موتوریزه شدن صنعت کشتی‌رانی، آیه «خدا کسی است که شما را در خشکی و دریا سیر می‌دهد تا وقتی که در کشتی باشید و آن‌ها را با بادی خوش، به پیش می‌راند» (یونس: 10/ 22) همچنان کاربرد دارد و می‌توان گفت که در تمام زمان‌ها مفید است؟

شهر جواب ـ آیه کریمه یک مثال ساده مطرح می‌کند، و در مثال مناقشه نیست. الان هم امکان وقوع همان حالات بحرانی، با کشتی‌های موتوری امکان‌پذیر است و پیام آیه کاملا بر آن نیز صادق است.

چرا خداوند در قرآن فرمود که کافران را بدوستی نگیرید؟

شهر جواب ـ آیه مورد نظر شما چنین است: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْكافِرينَ أَوْلِياءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنينَ أَ تُريدُونَ أَنْ تَجْعَلُوا لِلَّهِ عَلَيْكُمْ سُلْطاناً مُبيناً» «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! غير از مؤمنان، كافران را ولّى و تكيه‏‌گاه خود قرار ندهيد! آيا مى‏‌خواهيد (با اين عمل،) دليل آشكارى علیه خود در پيشگاه خدا قرار دهيد؟».

چرا در آیه 70 سوره بقره از کلمه «بقر» به جای «بقره» استفاده شده؟

شهر جواب ـ بَقَر یعنی گاو؛ این واژه _همان طور که ابن منظور در لسان العرب اشاره کرده_ اسم جنس است؛ مثلا: «وَ مِنَ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ حَرَّمْنا عَلَيْهِمْ شُحُومَهُما ...» «یعنی از گاو و گوسفند، پیه آن‌ها را بر آنان حرام كرديم».

چگونه می‌توان با کتاب علی دشتی (۲۳ سال) و اشکالات وارده توسط ایشان بر قران بیشتر آشنا گردید؟ و آیا کتابی در نقد ان وجود دارد؟

شهر جواب ـ کتاب «23 سال» علی دشتی با رویکردی انتقادی، تاریخ زندگانی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را مورد توجه قرارداده و متاسفانه در آن اهانت‌هایی به ساحت مقدس پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و قرآن کریم روا داشته است! این کتاب در فضا و دورانی به نگارش درآمد که نظام سیاسی به دنبال طرد دین از فضای اجتماعی و سیاسی بود و به هر چیزی که می‌توانست در این امر کمکی نماید اهمیت می‌داد! نشان این امر را می‌توان در دوران طولانی مدتِ نمایندگی دشتی در مجلس سنای پهلوی و دیگر مناصب وی در این دوران جستجو کرد. کتاب دشتی به گونه‌ای بود که حتی در دوره پهلوی _با آن رویکرد سکولاری و ضد دینی‌اش_ امکان چاپ پیدا نکرد و در داخل کشور منتشر نشد!