آیا در قرآن و احادیث به حریم خصوصی انسانها توجهی شده است؟

با سلام و عرض ادب

در آیات قرآن کریم ، مواردی مطرح شده است که ناظر به حفظ حریم شخصی و خصوصی مردم است نظیر:
استیناس و استیذان :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتًا غَيْرَ بُيُوتِكُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا عَلَى أَهْلِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ(نور/27)
اي كساني كه ايمان آورده‏ ايد در خانه‏ هائي غير از خانه خود وارد نشويد تا اجازه بگيريد و بر اهل آن خانه سلام كنيد، اين براي شما بهتر است، شايد متذكر شويد.
فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فِيهَا أَحَدًا فَلَا تَدْخُلُوهَا حَتَّى يُؤْذَنَ لَكُمْ وَإِنْ قِيلَ لَكُمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا هُوَ أَزْكَى لَكُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ(نور/28)
و اگر كسي در آن نيافتيد داخل آن نشويد تا به شما اجازه داده شود، و اگر گفته شود بازگرديد، بازگرديد، كه براي شما پاكيزه تر است و خداوند به آنچه انجام مي‏دهيد آگاه است.
عدم تجسس :
...وَلَا تَجَسَّسُوا ...(حجرات/12)
و هرگز (در كار ديگران) تجسس نكنيد
در تفسیر المیزان در خصوص تجسس که از اصلی ترین مظاهر شکستن حریم خصوصی افراد است چنین آمده :
"كلمه (تجسس ) - با جيم - به معناى پى گيرى و تفحص از امـور مردم است، امورى كه مردم عنايت دارند پنهان بماند و تو آنها را پى گيرى كنى تا خـبـردار شوى. كلمه (تحسس ) - با حاء بى نقطه - نيز همين معنا را مى دهد، با اين تـفاوت كه تجسس - با جيم - در شر استعمال مى شود، و تحسس - با حاء - در خير بـه كـار مـى رود، و بـه هـمـيـن جـهـت بـعـضـى گـفـتـه انـد: مـعـنـاى آيـه ايـن اسـت كـه : دنـبـال عـيـوب مـسلمانان را نگيريد، و در اين مقام بر نياييد كه امورى را كه صاحبانش مى خواهند پوشيده بماند تو آنها را فاش سازى."(1)
تمامی این آیات نشان از حفظ و رعایت حریم خصوصی در اسلام دارند .

 

در روایات نیز مساله حفظ حریم خصوصی بشدت مشهود است .


در روایتی از امام صادق (علیه السلام)آمده است : اگر كسي لغزشها و گناهاني راكه از مومنين با دو چشم خود ديده و يا با دو گوش خود شنيده باشد و براي ديگران بازگو كند او از مصاريق اين آيه شريفه است كه مي فرمايد :آنان كه نقل و پخش كردن كار بد در ميان مومنان را دوست دارند ،در آخرت برايشان عذابي دردناك وجود دارد .( 2)


از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است : در باره لغزشهاي مومنين تجسس نكنيد ،چون كه هر كس لغزشهاي برادران مومن خود را پي جويي كند ،خداوند نيز لغزشهاي خود او را پي جويي خواهد كرد و او را بي آبرو و رسوا خواهد كرد هرچند كه در درون خانه اش باشد .(3)


حضرت امیر علیه السلام در نامه معروف خود به مالك به عنوان حاكم مصر چنين مي نويسد : كم ارج ترين افراد نزد تو بايد كساني باشند كه نسبت به كشف و پخش عيوب و اسرار مردم حريص تر و بي باك ترند براي اينكه نوعا مردم داراي عيوبي هستند كه حاكم براي پنهان داشتن آنها از همه سزاوارتر است .پس هرگز در صدد كشف كردن آن لغزشهايي كه پنهان از تو (پنهان از حكومت )صورت گرفته بر نيا . چون تو به عنوان حاكم مسلمين فقط مسئول پاكسازي جامعه از آلودگي هاي آشكار و ظاهري هستي ،درباره لغزشهاي پنهان مردم خداوند خود داوري خواهد كرد .
بنابراين تا آنجا كه مي تواني اسرار مردم را پنهان نگه دار تا خداوند نيز اسرار تو را از مردم پنهان نگه دارد.(4 )


مجموعه آيات و رواياتي كه در اين زمينه وجود دارد به خوبي بيانگر آن است كه از ديدگاه اسلام هرگز نبايد حقوق افراد مسلمان با استراق سمع ،تفتيش و تجسس و افشاگري مورد تعرض قرار گيرد .(5)




منابع:
(1)- المیزان ، ذیل آیه 12 حجرات

(2)-کلینی، اصول كافي، ج 2 ،ص357 ،كتاب الايمان و الكفر ،باب الغيبه والتهمه ،حديث 2

(3)-همان،ج5،ص 355 ،كتاب ايمان و كفر ،باب من طلب ثمرات المومنين

(4)- نهج البلاغه نامه 53

(5)- منبع

کلید واژه ها : حریم خصوصی ،حریم خصوصی در آیات و روایات ،تجسس ،نباء،خبر فاسق

http://www.askdin.com/showthread.php?t=55317&p=948797&viewfull=1#post948797