آیا همسران نوح و لوط کفر خویش را اظهار کردند؟

پرسش:
آیا همسران نوح و لوط کفر خویش را اظهار کردند؟

پاسخ:
«ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ كانَتا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبادِنا صالِحَيْنِ فَخانَتاهُما فَلَمْ يُغْنِيا عَنْهُما مِنَ اللَّهِ شَيْئاً وَ قيلَ ادْخُلاَ النَّارَ مَعَ الدَّاخِلينَ»؛ خداوند براى كسانى كه كافر شده‏ اند به همسر نوح و همسر لوط مثَل زده است، آن دو تحت سرپرستى دو بنده از بندگان صالح ما بودند، ولى به آن دو خيانت كردند و ارتباط با اين دو (پيامبر) سودى به حالشان (در برابر عذاب الهى) نداشت، و به آن ها گفته شد: «وارد آتش شويد همراه كسانى كه وارد مى ‏شوند!» (1)

همسر حضرت نوح (عليه السلام) كافر بوده و به مردم مى ‏گفت نوح ديوانه است و هر گاه يک نفر به نوح ايمان می آورد، او به ستمگران قوم نوح، خبر می داد. لذا خیانت او، کافر و سخن چین بودنش بود که اخبار را به مشرکان می رساند.
و همسر حضرت لوط (علیه السلام) نیز مردم را به ميهمان هاى لوط راهنمايى می كرد. او نیز علاوه بر کفر، سخن چین بوده و اخبار و اسرار خانه حضرت لوط را برای قوم لوط می برد.(2)
بنابر این؛ خیانت آن ها همکاری با دشمن و رساندن اخبار و اسرارخانه پیامبر، به مشرکان بوده است.

در باره رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) و متناسب با آیات ابتدایی سوره تحریم، روایت داریم که عایشه و حفصه، اسرار خانه پیامبر را فاش می کردند.(3)
نکته: این آیات تذکری است برای همسران پیامبر (عایشه و حفصه) که گمان نکنند نسبت داشتن با پیامبر خدا و رابطه تزویج می تواند آن ها را از آتش و عذاب الهی در امان بدارد لذا باید مراقب باشند تا مبادا در نافرمانی و عصیان، مانند همسر نوح و لوط گردند.

در جواب این که آیا کفر همسران نوح و لوط، مخفیانه بوده یا این که اظهار کرده اند؟ باید گفت روایتی ندیدم که بگوید آن ها کفرشان را اظهار می کردند. آن چه نقل شده این است که اظهار به ایمان می کردند ولی در دل و قلبشان کافر و منافق بودند. لذا کفرشان ظاهرا مخفیانه بوده است، نه علنی.
گفته شده وقتی وحی بر آن پیامبران نازل می شد، آن ها اخبار را برای مشرکان می بردند.
هم چنین اگر کسی در خفا به نوح ایمان می آورد، همسر نوح خبر او را به مشرکان می داد تا او را عذاب و شکنجه کنند.
در باره همسر لوط هم گفته اند که اگر شب برای لوط میهمان می آمد، او با روشن کردن آتش بر بام خانه، مشرکان و کافران را مطلع می کرد و اگر روز میهمان می آمد، او با دود، دشمنان را مطلع می کرد.

ممکن است پرسیده شود آیا همسر نوح تا زمان طوفان نوح، زنده بوده یا قبل از آن، از دنیا رفته بوده است؟ در جواب، به آیه قرآن اشاره می کنم: «حَتَّى إِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّورُ قُلْنَا احْمِلْ فيها مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَ أَهْلَكَ إِلاَّ مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ ...»؛ [رويارويىِ نوح و قومش هم چنان ادامه داشت] تا هنگامى كه فرمان ما فرا رسيد و تنور فوران كرد، گفتيم: از هر [نوع حيوانى] يک زوج دوتايى [يك نر و يك ماده] و نيز خاندانت و آنان را كه ايمان آورده اند، در كشتى سوار كن مگر كسى كه پيش تر فرمان غرق شدن را بر ضد او لازم كرده ايم.(4)
تعبیر «وَ أَهْلَكَ إِلاَّ مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ ...» شامل همسر و فرزند نوح می شود ولی ظاهرا نوح از کفر همسرش و عذاب الهی نسبت به او آگاه شده بود اما قضای حتمی بر نابودی فرزندش را باخبر نبود.
بیان برخی مفسران چنین است:
در روايات آمده که جوشيدن تنور را همسر نوح به او خبر داد.(5)
از روايات و از آيه 10 تحریم، فهميده مى شود كه مراد از «مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ» زن نوح بوده است، ظاهرا «مَنْ سَبَقَ ...» به پسر نوح نيز شامل بود ولى چنان كه بعدا خواهد آمد، نوح از آن خبر نداشته و به پسرش اصرار مى كرد كه سوار شود.(6)
نوح (علیه السلام) مى پنداشته كه استثناء تنها مربوط به همسرش است، بدين جهت خداى تعالى آن را برايش بيان كرده و فرمود كه او اهل تو نيست، او عملى غير صالح است، بعد از اين بيان الهى فهميد كه فرزندش نيز از كسانى است كه ظلم كرده است.(7)
بنابر این؛ همسر نوح تا زمان طوفان نوح زنده بوده و مشمول استثناء در آیه است و ظاهرا حضرت نوح قبلا مطلع شده و از کفر همسرش و این که او هلاک می شود، آگاه بود؛ کما این که فرزند نوح را نیز شامل می شود. لذا آن اهلی که استثناء شده اند، همسر و فرزند نوح بوده اند؛ منتهی نوح نمی دانسته که فرزندش نیز مشمول این قضای حتمی و نابودی و عذاب است و یا امید داشته که هدایت شود.

اگر پرسیده شود آیا احتمال دارد همسران پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) نیز برای مدتی کفر پنهانی داشته و مدت کوتاهی کافر شدند و بعد توبه کرده اند؟
در جواب باید گفت: کافر نشده اند ولی مرتکب گناه بزرگی شده و باید از آن توبه می کردند. آن گناه بزرگ، آزار و اذیت پیامبر(صلی الله علیه و آله) بوده است. آن دو زن(حفصه و عایشه)، دست به دست هم دادند تا پیامبر را تحت فشار قرار داده و موجب اذیت و آزار پیامبر شدند؛ این گناه بزرگی است زیرا:
«إِنَّ الَّذينَ يُؤْذُونَ‏ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهيناً»؛ قطعاً آنان كه خدا و پيامبرش را مى ‏آزارند، خدا در دنيا و آخرت لعنتشان مى ‏كند، و براى آنان عذابى خواركننده آماده كرده است.(8)
«وَ الَّذينَ يُؤْذُونَ‏ رَسُولَ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ»؛ و براى آنان كه همواره پيامبر خدا را آزار مى ‏دهند، عذابى دردناک است‏.(9)
لذا خداوند در دفاع از پیامبر(صلی الله علیه و آله) می فرماید:
«إِنْ تَتُوبا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ‏ قُلُوبُكُما وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْريلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنينَ وَ الْمَلائِكَةُ بَعْدَ ذلِكَ ظَهير»؛ اگر شما (همسران پيامبر) از كار خود توبه كنيد (به نفع شماست، زيرا) دلهايتان از حق منحرف گشته؛ و اگر بر ضدّ او دست به دست هم دهيد، (كارى از پيش نخواهيد برد) زيرا خداوند ياور اوست و همچنين جبرئيل و مؤمنان صالح، و فرشتگان بعد از آنان پشتيبان اويند.(10)

ممکن است گفته شود توبه هم کرده باشند، معنایش این نیست که کافر نشده بوده اند؛ آیا آیه و روایتی داریم که کفر آن ها را حتی به مدت کوتاه منکر شده باشد؟
در جواب باید گفت: اثبات کفر دلیل می خواهد و نمی توان گفت چون نمی شود کفر آن ها را انکار کرد، پس معنایش اثبات کفر است؛ زیرا ملازمه ای بین این دو نیست.
توجه داشته باشید تا دلیل محکم و قطعی نداشته باشیم نمی توانیم چیزی را به قرآن و خداوند نسبت دهیم. این احتمالات و... علاوه بر نیازمندی به دلیل و مدرک معتبر، از قرآن و آیات مورد نظر فهم نمی شود.

اگر گفته شود چگونه می شود چند نفر بر علیه پیامبر همدست شوند «تظاهرا علیه» اما همچنان مؤمن باشند و بعد خدا هم بگوید خدا، جبرئیل، صالح مومنین و فرشتگان، پشتیبان او هستند؟
در جواب گفته می شود به آیه بعد توجه کنید. در آیه بعد، خداوند متعال تهدید می کند که گمان نکنند پیامبر آن ها را هرگز طلاق نمی دهد و یا اگر طلاق بدهد، بهتر از آن ها برای ازدواج با پیامبر پیدا نمی شوند.
توجه داشته باشید، همین که در آن ماجرا پیامبر(صلی الله علیه و آله) هیچ کدام از همسرانشان را طلاق ندادند و همسران قبول کردند با همین شرائط، همسر حضرت باقی بمانند، نشان می دهد که از آن جریان کوتاه آمده اند. البته پیامبر(صلی الله علیه و آله) در آن ماجرا، یکماه از همسران خود قهر کرده و از آن ها دور بودند.
لازم به ذکر است که همسر پیامبر بودن به معنای درجات کامل معرفت نیست و همین ماجرا نشان می دهد که برخی از آن ها معرفت لازم به مقام رسالت را نداشته اند.
در ضمن، ایمان مراتب دارد و با مراتب پایین معرفتی باز هم اطلاق ایمان و مؤمن بودن می شود؛ ولو مراتب پایین آن می تواند همراه با نفاق باشد.

نکته: صرف وجود آیات در باره کفر همسران نوح و لوط، نمی تواند کفر همسران پیامبر را ثابت کند؛ لازم به ذکر است که در باره زنان مؤمنه هم آیه آمده است. البته می دانیم آیات ابتدایی سوره تحریم در مقام مذمت دو تا از همسران پیامبر است ولی این لزوما کفر را نمی رساند.
مقابله با خدا و ملائکه و صالح مؤمنین و... همه برای تهدید است تا آن ها و نیز سایرین، جایگاه رفیع پیامبر(صلی الله علیه و آله) را بیشتر درک کنند.

بنابر این؛
گرچه مذمت و سرزنش و حتی تهدید آن دو زن(حفصه و عایشه)، از این آیات، قطعی و مسلم است ولی نمی توان قائل به کفر ظاهری و خروج آن ها از دین شد. این هم که بگوییم چون دلیل بر انکار نداریم، پس می توان احتمال کفر را بدهیم؛ استدلالی صحیح و علمی نیست.
 

پی نوشت ها:
1. تحریم: 66/ 10.
2. طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات: ناصر خسرو ـ تهران، ج ‏10، ص 479؛ مکارم شیرازی و همکاران، تفسير نمونه، انتشارات: دار الکتب الاسلامیه ـ تهران، ج 24، ص 301.
3. قمی مشهدی، تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب، محقق: درگاهی، ناشر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، سازمان چاپ و انتشارات ـ ایران‏، ج ‏13، ص 343؛ بحرانی، تفسیر البرهان فی تفسیر القرآن، موسسة البعثة، قسم الدراسات الاسلامیه ـ قم، ج ‏5، ص 430.
4. هود: 11/ 40.
5. البرهان في تفسير القرآن، پیشین، ج 3، ص 103؛ حویزی، تفسير نور الثقلين، مصحح: رسولی، ناشر: اسماعیلیان ـ قم، ج 2، ص 356.
6. قرشی، تفسیر احسن الحدیث، انتشارات: بنیاد بعثت، مرکز چاپ و نشر ـ تهران، ج 4، ص 494.
7. طباطبایی، محمد حسین، تفسير الميزان، ترجمه موسوی همدانی، انتشارات: جامعه مدرسین، دفتر انتشارات اسلامی ـ قم، ج 10، ص 341.
8. احزاب: 33/ 57.
9. توبه: 9/ 61.
10. تحریم: 66/ 4.

http://www.askdin.com/showthread.php?t=64418&p=1012056&viewfull=1#post10...