آیا برخی از همسران ائمه از اهل سنت بوده اند؟

پرسش:
آیا برخی از همسران ائمه معصومین مخصوصا امام سجاد وامام باقر وامام صادق وامام موسی کاظم (ع) از اهل سنت بوده اند؟


پاسخ:
به دست آوردن همه همسران ائمه (علیهم السلام) مشکل است زیرا گزارشهای ضد و نقیضی در این باره است لذا آنچه در منابع مشهور آمده چنین است
همسران امام سجاد (علیه السلام) عباتند از
مادر امام باقر (علیه السلام) دختر امام حسن مجتبی و نامش فاطمه بوده است.
عبدالله، حسن و حسین اکبر مادرشان یک کنیز بوده است اما تصریحی به اهل سنت ایشان نیست
زیدالشهید و عمر نیز مادرشان کنیز بوده است. اما تصریحی در مورد مذهب آنان نیست
حسین اصغر، عبدالرحمن و سلیمان مادرشان کنیز بوده است.اما در مورد مذهب چیزی نیامده است.
فاطمه، علیّه و ام کلثوم نیز مادرشان کنیز بوده است. که نمی توان در مورد مذهب ایشان مطلب خاصی پیدا کرد.
نیز محمد اصغر و خدیجه مادرشان کنیز بوده اما تصریحی در مورد مذهبشان نیست(1)
همسران امام باقر(علیه السلام) عباتند از عباتند از: در منابع از ام فروه مادر امام صادق (علیه السلام) و ام حکیم دختر اسید ثقفی و نیز کنیزی یاد شده است(2) که در هیچکدام به سنی بودن آن اشاره نشده است.
همسران امام صادق (علیه السلام) فاطمه دختر حسین بن علی بن الحسین، حمیده و کنیزانی که اشاره به اهل سنت بودن آنان نشده است.(3)

در مورد همسران سایر ائمه (علیهم السلام) نیز تصریحی به اهل سنت بودن آنان نشده است. البته با توجه به مذهب پدر برخی از این همسران شاید تصور شود که خود آنان نیز از اهل سنت بوده اند. مثلا در مورد امام جواد (علیه السلام) از آنجا که ام فضل پدرش مامون بوده به این نتیجه رسیده باشند که ام فضل نیز سنی مذهب بوده است.
موضوع دیگری که احتمال اهل سنت بودن برخی از همسران را تقویت می کند برخی از احادیثی است که در آنها اختلاف بین همسر و امام دیده می شود از جمله:
یک: در مورد یکی از همسران امام حسن محتبی (علیه السلام) عن أبي الحسن المدائنی كان الحسن علیه السلام كثير التزويج : تزوج ... امرأَةً مِن بَني شَيبانَ مِن آلِ هَمّامِ بنِ مُرَّةَ ، فَقيلَ لَهُ : إنَّها تَرى رَأيَ الخَوارِجِ ، فَطَلَّقَها ، وقالَ : إنّي أكرَهُ أن أضُمَّ إلى نَحري جَمرَةً مِن جَمرِ جَهَنَّمَ(4)

ترجمه: ، ابن ابى الحديد ـ به نقل از مدائنی : امام حسن (عليه السلام) بسیار ازدواج می کرد و ... با زنى از بنى شيبان، از خاندان همّام بن مُرّه، ازدواج كرده بود . به ايشان گفته شد كه او هم عقيده خوارج است. ايشان ، وى را طلاق داد و فرمود: «من خوش ندارم كه پاره ای آتش از پارهای آتش جهنّم را به سينه ام بچسبانم» .

دو: در مورد یکی از همسران امام سجاد(علیه السلام) آمده است:
أحمد بن محمد، عن ابن فضال، عن ابن بكير، عن زرارة، عن أبي جعفر (عليه السلام) قال: دخل رجل على علي بن الحسين (عليهما السلام) فقال: إن امرأتك الشيبانية خارجية تشتم عليا (عليه السلام) فإن سرك أن أسمعك منها ذاك أسمعتك؟ قال: نعم قال: فإذا كان غدا حين تريد أن تخرج كما كنت تخرج فعد فاكمن في جانب الدار، قال: فلما كان من الغد كمن في جانب الدار فجاء الرجل فكلمها فتبين منها ذلك فخلى سبيلها وكانت تعجبه(5)

ترجمه : امام باقر(علیه السلام) فرمود: مردى خدمت امام سجاد(علیه السلام) رسيد و به ايشان عرض كرد: همسرى كه از طايفه شيبانيه دارى, از خوارج است و به على(علیه السلام)ناسزا مى گويد. اگر می خواهی ناسزاگويى او را بشنوى من زمينه اين كار را فراهم سازم. حضرت فرمود بله ( این کار را انجام بده) پس آن مرد گفت: هرگاه تصميم دارى از منزل بيرون روى, پس از خروج, برگرد و در گوشه خانه پنهان شوید.
حضرت فرداى آن روز همين كار را انجام داد و در گوشه اى پنهان شد.
در اين هنگام آن مرد آمد و با آن زن سخن گفت. پس در ضمن اين گفت وگو, این موضوع برای حضرت آشكار شد. از اين روى, او را طلاق داد, با اين كه زن حضرت را دوست مى داشت.
البته در ارشاد و بسیاری از کتاب های مربوطه این شخص جزء همسران امام سجاد (علیه السلام) به شمار نیامده است

سه: در مورد همسران یکی از همسران امام باقر (علیه السلام) آمده است: « أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ بُرَيْدٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ أَعْيَنَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي جَعْفَرٍ ع وَ عَلَيْهِ مِلْحَفَةٌ حَمْرَاءُ جَدِيدَةٌ شَدِيدَةُ الْحُمْرَةِ فَتَبَسَّمْتُ حِينَ دَخَلْتُ فَقَالَ كَأَنِّي أَعْلَمُ لِمَ ضَحِكْتَ ضَحِكْتَ مِنْ هَذَا الثَّوْبِ الَّذِي هُوَ عَلَيَّ إِنَّ الثَّقَفِيَّةَ أَكْرَهَتْنِي عَلَيْهِ وَ أَنَا أُحِبُّهَا فَأَكْرَهَتْنِي عَلَى لُبْسِهَا ثُمَّ قَالَ إِنَّا لَا نُصَلِّي فِي هَذَا وَ لَا تُصَلُّوا فِي الْمُشْبَعِ الْمُضَرَّجِ قَالَ ثُمَّ دَخَلْتُ عَلَيْهِ وَ قَدْ طَلَّقَهَا فَقَالَ سَمِعْتُهَا تَبَرَّأُ مِنْ عَلِيٍّ ع فَلَمْ يَسَعْنِي أَنْ أُمْسِكَهَا»(6)

ترجمه: مالک بن اعین می گوید: نزد امام آمدم و دیدم روانداز قرمز پررنگی در بر امام بود. و خندیدم. امام هم تبسمی کرد و فرمود: می دانم به چی چیزی می خندی به این لباس قرمز می خندی. این لباس را خانم من ثقفیه – یعنی از زنی که از قبیله ثقفی بود- به اجبار از من خواسته تا بپوشم و من نیز چون او را دوست دارم پوشیده ام. البته در این لباس نماز نمی خوانم. و شما هم در لباس قرمز پررنگ نماز نخوانید. بار دیگر که به خدمت امام رسیدم – احوال زن ثقفی را پرسیدم- اما طلاقش داده بودامام فرمود او از حضرت علی(علیه السلام) بدگویی کرد دیگر تحمل نکردم که او را نگه دارم

بر فرض که با این روایات اثبات شود برخی از این از این همسران از اهل سنت بوده اند درچرائی این ازدواج ها می تواند گفت
الف: اجبار یا مصلحت
ب: ابتدا در مسیر اهل بیت بوده اند بعدا منحرف شده اند
ج: جهت جذب زیرا روایتی داریم که می فرماید:تزوجوا فی الشکاک و لا تزوجوهم، لأن المراة تأخذ من أدب زوجها و یقهرها علی دینه.(7)از خانواده ای که در حقانیت دین تردید دارند، زن بگیرید، ولی به آنها زن ندهید؛ زیرا زن، تربیت و خلق و خوی مرد را به خود می گیرد و زن را تحت تأثیر آیین خود قرار می دهد.

بنابرین تصریح به اهل سنت بودن همسران برخی از ائمه (علیهم السلام) نیست و اگر با قراینی به این نتیجه رسیدیم به دلایلی که عرض شد قابل توجیه است.



منابع:
. شیخ مفید، الارشاد، بیروت: مؤسسة آل البیت(ع) لتحقیق التراث، ۱۴۱۴/۱۹۹۳، ص ۱۵۵.
2. شیخ مفید، همان، ۵۲۴.
3. مفید، الارشاد، ترجمه و شرح فارسی: محمدباقر ساعدی، تصحیح: محمدباقر بهبودی، بیجا، انتشارات اسلامیه، ۱۳۸۰ش، ص۵۳.
4. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، محقق، محمد ابوالفضل ابراهیم، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، قم، 14014، ج16، ص21
5. شیخ کلینی، کافی، مصصح آخوندی و غفاری، انتشارات اسلامیه، 1407ق، ج5 ص351)
6. اصول کافی، همان، ج6،ص 447
7. اصول کافی،همان، ج5، ص348
http://www.askdin.com/showthread.php?t=57413&p=914822&viewfull=1#post914822