پرسش:
آیا هجوم به خانه حضرت زهرا « سلام الله علیها» و شهادت حضرت محسن «علیه السلام» بلافاصله پس از رحلت پیامبر «صلی الله علیه و آله» بود؟
پاسخ:
در مورد ایام شهادت حضرت محسن «علیه السلام» و اینکه شهادت ایشان در چه زمانی رخ داده است، زمان مشخصی در منابع تاریخی معین نشده است. همچنین
در منابع حدیثی و روایی چنین مطلبی وجود ندارد از این رو سخت است که شهادت حضرت زهرا «سلام الله علیها» را در این ایام بدانیم.
یکی از اقوالی که زمان هجوم را تقریبی مشخص نموده است، نظر استاد "یوسفی غروی" است . ایشان معتقد است که زمان هجوم به خانه فاطمه زهرا «سلام الله علیها» "40 یا 50 "روز بعد از رحلت پیامبر «صلی الله علیه و آله» باز میگردد.
اما شواهدی كه بر این مدعا دلالت دارد، عبارت است از:
اعزام سپاه "اسامه" و جریان "بُریده"
طبق برخی شواهد هجوم به خانه حضرت فاطمه «سلام الله علیها» بعد از برگشت سپاه "اسامه" صورت گرفته است.
"بریده" کسی است که پیامبر «صلی الله علیه و آله» او را بعنوان پرچمدار سپاه "اسامه" منصوب کرده بود، سپاهی که بعلت کارشکنی برخی از اصحاب در زمان حیات رسول الله «صلی الله علیه و آله» موفق به حرکت به سوی مرزهای "روم" نشده بود، ولی بعد از رحلت آن حضرت، "ابوبکر" این سپاه را اعزام کرد و پرچم را بدست "بریده" داد. قدیم‌ترین منبعی كه این خبر را به این صورت نقل كرده، "ابواسحاق، ابراهیم‌بن محمد" ثقفی كوفی اصفهانی است.[1]
"بریده" بعد از برگشت از "مؤته" پرچم را برد و در میان "بنی اسلم" زد و به تعبیری در واقع، تظاهراتی بر پا كرد. دو گونه شعار از آنها نقل شده است: یكی، اینكه "بریده" گفت: «لا أبایع حتی یبایع علی‌بن ابی طالب» بیعت نمی‌كنم مگر آنكه علی‌بن ابی طالب « علیهم السلام» بیعت كند. و شعار دیگر اینكه گفتند: «لانبایع حتی یبایع بریده» بیعت نمی‌كنیم، مگر آنكه بریده بیعت نماید.
از این شعار معلوم می‌شود تا آن وقت از امیرالمؤمنین «علیه السلام» هنوز بیعتی گرفته نشده بود. به هر حال، پس از اقدام بریده، "هشتاد" نفر از قومش از او تبعیت كرده و او با "هشتاد" نفر وارد "مدینه" شد و اینها شعار می‌دادند.[2]
متأسفانه خبر، از اینجا قطع شده است و ادامه ماجرا نقل نشده كه اینها چه شدند و كجا رفتند، اما اجمالاً همین مسئله موجب بیدار شدن دستگاه خلافت شد تا برای گرفتن بیعت از علی «علیه السلام» بر ایشان فشار بیاورند.
به هر حال، این ماجرا حدود "پنجاه روز" بعد از رحلت پیامبر اکرم «صلی الله علیه و آله» و با این كیفیت اتفاق افتاده است،دلیل ما این است که مسیر "مدینه" تا "مؤته" جایی كه در حال حاضر قبر "جعفر طیار" در "اردن" در آن قرار دارد، چه قدر بوده است؟ بدون خلاف، مسیر را "بیست روز" گفته‌اند.
خطبه فدكیه
چگونگی راه رفتن حضرت فاطمه «سلام الله علیها» به سوی "مسجد" برای ایراد "خطبه فدكیه"، شاهد دیگری برای این مدعاست.
بنا به نقل "ابن‌ابی‌الحدید" از كتاب "سقیفه و فدك" "ابوبكر جوهری" "ده روز" پس از رحلت رسول خدا «صلی الله علیه و آله» "ابوبكر" با تحریك عقل منفصلش "عمر" "فدك" را غصب كرد. در توصیف چگونگی آمدن حضرت فاطمه «سلام الله علیها» به "مسجد" برای ایراد "خطبه فدكیه" آمده است كه آن حضرت با پوشش كامل در میان جمعی از زنان در حالی كه چادرش بر اثر بلندی به زیر پاهایش می‌رفت و همچون رسول خدا «صلی الله علیه و آله» راه می‌رفت، به مسجد آمد.[3]
با توجه به این تعبیر كه: «ما تخرم من مشیه رسول‌الله» راه رفتنش هیچ تفاوتی با راه رفتن رسول خدا «صلی الله علیه و آله» نداشت می‌توان چنین نتیجه گرفت كه تا هنگام ایراد خطبه، هنوز هجمه‌ای به خانه حضرت فاطمه «سلام الله علیها» صورت نگرفته بود، زیرا در صورت حمله و مضروب شدنِ آن حضرت، نوعِ حركت او نمی‌تواند معمولی باشد تا راوی آن را به راه رفتنِ رسول خدا «صلی الله علیه و آله» تشبیه كند.
رفتن حضرت زهرا «سلام الله علیها» به در خانه "مهاجران و انصار"
بنا بر نقل "سلمان فارسی"، پس از غصب خلافت و فدك، امیرالمؤمنین «علیه السلام» همراه حضرت فاطمه «سلام الله علیها» و حسنین «علیهما السلام» شب هنگام به درِ خانه «مهاجران و انصار» رفته و آنان را به همراهی برای بازپس‌گیری حق خویش فرا خواندند.[4]
از بررسی مجموع حوادث و از كنار هم نهادن آنها، به ویژه حضور "بریده" در سپاه "اسامه" و خودداری وی از بیعت با "ابی‌بكر" پس از بازگشت از "مؤته" می‌توان نتیجه گرفت كه حمله و هجوم به خانه علی «علیه السلام» و فاطمه «سلام الله علیها» كه در پی آن، بیعت اجباری از علی «علیه السلام» صورت گرفت، حدود،"۵۰ روز" پس از رحلت حضرت رسول‌اكرم «صلی الله علیه و آله» بوده است.
منابع
[1] . شیخ طوسی، تلخیص الشافی، محبین، 1382ش، قم، ج۳، ص۵۰، ۷۸
[2] . شیخ طوسی، تلخیص الشافی، ج۳، ص۵۰، ۷۸؛ موسوعة التاریخ الاسلامی،محمد هادی یوسفی غروی، مجمع الفکر الاسلامی، 1419ق، ج۴، ص۱۰۱ـ۱۰۰
[3] . ابن‌ابي الحديد، عبدالحميد، شرح نهج‌البلاغه، به تحقيق محمدابوالفضل ابراهيم، دار احياء التراث العربي، 1387ق، بیروت، ج۱۶، ص۲۶۳.
[4] . مفید، الاختصاص، کنگره، 1413ق، قم، ص 184
http://www.askdin.com/showthread.php?t=61092&p=976777&viewfull=1#post976777