پرسش:
چرا هنگام تولد پیامبر(صلی الله علیه واله) دریاچه ساوه خشک شد؟ آیا چنین دریاچه ای وجود داشته است؟
پاسخ:
برخی از گزارشهای موجود ایران باستان حاکی از وجود دریاچه ای در ساوه است. در اوستا از دریاچه‌ی زرمند(که احتمالا زرند فعلی باشد) یاد شده است.(1) نویسنده تاریخ قم نیز در وجه نام گذاری شهر آوه، بیان نموده که ابتدا نامش آبه بود زیرا گیو بن گودرز آن را در کنار آب بنا کرد.(2) بنا بر برخی از گزارشهای تاریخی هنگام تولد پیامبر (صلی الله علیه واله) اتفاقات خارق العاده ای افتاد از جمله دریاچه ساوه خشک شد.(3)و شاعرانی از جمله سلمان ساوجی در سروده های خود از آن یاد کرده اند.(4)
البته برخی از پژوهشگران معاصر از جمله دکتر رجبی دوانی در صحت این گزارش‌ها تردید کرده اند. برخی نیز می پرسند اگر خاموش شدن آتشکده فارس، فرو ریختن کنگره کسری وشکسته شدن بتها ،نشانه ای از زوال مظاهر بت پرستی است خشک شدن دریاچه ساوه چه ارتباطی به اینها دارد.
با تامل در آموزهای دین زردشتی گره از این مشکل باز می شود. در ایران باستان عناصر اربعه(آب، خاک، باد و آتش) محترم و مقدس بودند. آناهیتا یا ناهید فرشته آب به شمار می رفت(5)
ایرانیان با احداث معابد آناهیتا در اطراف آبها و ارتفاعات همت می گماشتند. وجود "قلعه دختر" یا "قیز دختر" در اطراف این مکان گویای این مطلب است.(6)
این قداست در ساوه به افراط کشیده شده بود و "ساوجیان کهن" سالانه دو نفر را در آب دریاچه ساوه غرق می کردند(7) که این نوعی قربانی محسوب می گردید و از این عمل بوی شرک استشمام می شد
بنابراین دریاچه ساوه در کنار خشک شدن آتشکده فارس و افتادن بتها بر زمین و ریختن چهارده کنگره از کاخ کسرا قرار گرفت.
منابع:
1. اوستا، یشت ها، تحقیق داود ابراهیم پور، تهران، 1347، ج2، ص345؛ دانشنامه مزدیستا، جهانگیر اردشیری، تهران، نشرمرکز، 1371ش، ص259
2 .تاریخ قم، حسن بن محمد قمی، تصحیح سیدجلال الدین طهرانی، تهران، انتشارات توس، 1361، ص79-80
3. شیخ صدوق، الامالی،تهران، کتابچی، چاپ ششم، 1376ش،، ص 285؛ همو، کمال الدین و تمام النعمة،192، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ دوم، 1395ق.؛ ج 1، ص 191؛ تاريخ يعقوبى، (م 292)، بيروت ، دار صادر، بى تا،ج2،ص:8؛ تاريخ طبري (م 310)، ، بيروت، دار التراث ، ط الثانية، 1387،ج2،ص:166
4. دیوان سلمان ساوجی، تهران، چاپ دوم، انتشارات صفی علی شاه، 1367ش، ص519
5. یشت‌ها، ابراهیم پور، بمبئی، 1310، آبان یشت، بند9، فقره34
6.قلعه دختر ساوه، مرتضی ذکائی، انتشارات سازمان میراث فرهنگی، زمستان1374، ج2، ص523-540
7.برهان قاطع، محمد حسین تبریزی، به اهتمام محمد معین، تهران، انتشارات امیرکبیر، ج2، ص333-334
http://www.askdin.com/showthread.php?t=61221&p=956619&viewfull=1#post956619