پرسش:
تا به حال اينطور برداشت كرده بودم كه حضرات ائمه اطهار عليهم السلام خلفاي الهي روي زمين هستند و خداوند متعال امور مخلوقات را به آنها تفيض نموده است در زيارت جامعه كبيره نيز ميخوانيم كه:فَبِحَقِّ مَنِ ائْتَمَنَكُمْ عَلى سِرِّهِ وَاسْتَرْعاكُمْ اَمْرَ خَلْقِهِ يا در اواخر زيارت مي خوانيم:مُفَوِّضٌ فى ذلِكَ كُلِّهِ اِلَيْكُمْ ولي در زيارت سرداب مقدس اینگونه آمده :اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذى هَدانا لِهذا وَعَرَّفَنا اَوْلِيآئَهُ وَاَعْدآئَهُ وَوَفَّقَنا لِزِيارَةِ اَئِمَّتِنا وَلَمْ يَجْعَلْنا مِنَ الْمُعانِدينَ النّاصِبينَ وَلا مِنَ الْغُلاةِ الْمُفَوِّضينَ اين مسئله را لطفا توضيح دهيد كه آيا خداوند متعال امور مخلوقات را به ائمه معصومين تفويض كرده است يا خير با دليل و سند.
پاسخ:
منظور از مفوضه گروه و فرقه ای خاص با افکاری افراطی درباره پیامبر و اهلبیت هستند که در توصیف اهلبیت دچار به نوعی غلو و زیاده روی شده اند تا جایی که آن بزرگواران را شریک خدا قلمداد کرده اند.
در روایتی آمده است شخصی از امام رضا درباره اهل غلو و مفوضه پرسید. امام در جواب فرمود: اهل غلو، کافر هستند و مفوضه، مشرک هستند. کسی که با ایشان همنشینی و رفت و آمد و ... داشته باشد از ولایت خدا و ولایت رسول خدا و ولایت ما اهل بیت خارج شده است. (بحارالأنوار ج : 25 ص : 273)
همچنین، زراره که یکی از یاران مخصوص امام صادق است میگوید به امام صادق عرض کردم شخصی قایل به تفویض است یعنی قایل است خداوند حضرت محمد و امام علی را خلق کرد و سپس امور را به آنها واگذار نمود پس آن دو حضرت، خلق کردند و رزق دادند و میراندند و زنده کردند. پس امام فرمود: آن دشمن خدا دروغ گفته است. (بحارالأنوار ج : 25 ص : 343)
شیخ مفید از دانشمندان بزرگ شیعه در توضیح این روایت امام صادق میگوید:
اهل غلو، کسانی هستد که تظاهر به اسلام میکنند. آنها به امیرالمومنین و ائمه اطهار نسبت الوهیت و نبوت داده اند و در توصیف ایشان به اوصاف دینی و دنیوی دچار افراط و از حد و اعتدال خارج شده اند. و مفوضه، صنف و گروهی از همین اهل غلو هستند. آنها قایلند خداوند فقط و فقط اهلبیت را خلق کرد و امر خلقت و ربوبیت دیگر مخلوقات را به ایشان واگذار نمود. (به نقل از بحارالأنوار ج : 25 ص : 344)
بنابراین هیچ یک از ائمه و نیز شیعیان چنین عقاید انحرافی را تایید ننموده است. اما در مورد دو نمونه ای که آوردید قابل ذکر است که:
در عبارت «مفوض فی ذلک کله الیکم » معنای لغوی تفویض منظور است و میگوییم «من [نه خدا] در همه این امور کار را به شما واگذار میکنم » بنابراین این مورد به کلی از محل بحث خارج است زیرا بحث تفویض از جانب خدا در بین نیست. ضمن اینکه منظور از تفویض، قایل شدن به الوهیت ایشان نیست بلکه توسل به ایشان است.
و در عبارت «استرعاکم امر خلقه» یعنی « به حق خدایی که شما را ... سرپرست امور بندگان خود قرار داد » از واژه «استرعی» استفاده شده است. دانشمندان لغت شناس واژه «استرعاکم» را اینگونه معنا کرده اند: أي جعلكم ولاة على خلقه و جعلهم رعية لكم، تحكم بهم بما أمرتم (یعنی به شما ولایت بر خلق را عنایت فرمود و آنها را زیردستان شما قرار داد تا شما با اوامر خود بر ایشان حکمفرمایی نمایید). (مجمع البحرين، ج1، ص: 190)
بنابراین در این عبارت نیز به هیچ وجه مفهوم الوهیت و خالقیت در میان نیست.
دیدگاه جدیدی بگذارید