پرسش:
خدیجه (سلام الله علیها ) به هنگام ازدواج با پیامبر(صلی الله علیه و آله) چند ساله بود؟
پاسخ:
درباره سن حضرت خدیجه ( سلام الله علیها ) در هنگام ازدواج با پیامبر اكرم ( صلی الله علیه و اله ) نظرات مختلفی وجود دارد؛ برخی مانند بیهقی (از علمای بزرگ اهل سنت) ایشان را ۲۵ ساله می‌دانند. بیهقی می‌گوید: «... بلغت خدیجة خمساً وستین سنة، ویقال: خمسین سنة، وهو أصح....[۱] یعنی حضرت خدیجه( سلام الله علیها ) (در هنگام وفات) ۶۵ ساله بود و برخی دیگر گفته‌اند: در آن وقت ایشان ۵۰ ساله بوده است كه قول صحیح هم همین است.» بیهقی در جای دیگر آورده است: «أن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) زوج بها وهو ابن خمس وعشرین سنة قبل أن یبعثه الله نبیاً بخمس عشرة سنة.[۲] ازدواج رسول خدا با حضرت خدیجه ۱۵ سال قبل از بعثت بوده است.»
بنابراین طبق قول بیهقی وقتی ایشان در زمان وفات یعنی سال دهم بعثت،۵۰ ساله باشند و ۱۵ سال قبل از بعثت هم ازدواج نموده باشند، با این حساب سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها)، در زمان ازدواج با پیامبر اکرم( صلی الله علیه و اله ) ۲۵ سال بوده است. و حلبی هم همین قول را آورده است: «تزوجها رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) وهی یومئذ... وقیل خمس وعشرین. [۳]
پیامبر( صلی الله علیه و اله ) با خدیجه ( سلام الله علیها ) ازدواج نمود، و در آن هنگام قولی وجود دارد که خدیجه ( سلام الله علیها ) در سن بیست وپنج سالگی بوده است.» قول دیگر که قول اکثر محققین و مورخین است این است که سن ایشان را در زمان ازدواج ۲۸ سال بوده است. ابن‌عماد حنبلی از علمای اهل سنت در شذرات الذهب می‌گوید: «ورجح کثیرون أنها ابنة ثمان وعشرین. [۴] بسیاری از مورخین قول ۲۸ سال را برای حضرت خدیجه در زمان ازدواج با پیامبر اکرم ترجیح داده‌اند.»
حاکم نیشابوری نیز فقط همین قول را برای ابن‌اسحاق (سیره نویس مشهور) نقل می‌کند: «کان لها یوم تزوجها ثمان وعشرون سنة. [۵] خدیجه در زمان ازدواجش با پیامبر، بیست و هشت ساله بود.» و قول هشام بن عروه که اکنون قول مشهور شده است، را شاذ می‌داند. «توفیت خدیجة بنت خویلد (رضی الله عنها) وهی ابنة خمس وستین سنة، هذا قول شاذ. [۶] خدیجه در سن ۶۵ سالگی وفات نمود، که این قول شاذ می‌باشد.»
بلاذری هم به عنوان یک قول، ۲۸ سال را ذکر نموده است. [۷] ابن‌سعد، ذهبی، إربلی، ابن‌عساکر به نقل از ابن‌عباس می‌گویند: «وروی عن ابن‌عباس قال: کانت خدیجة یوم تزوجها رسول الله (صلی الله علیه وآله و سلم) ابنة ثمان وعشرین سنة. [۸] خدیجه در زمان ازدواج با آن حضرت ۲۸ ساله بود.»
إربلی در جای دیگر به نقل از ابن‌حماد می‌گوید: «وقال ابن حماد بلغنی أن رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) تزوج خدیجة علی اثنتی عشرة أوقیة ذهباً وهی یومئذ ابنة ثمانی وعشرین سنة. [۹] حضرت خدیجه در زمان ازدواج با آن حضرت ۲۸ ساله بود.»
با این حساب روشن شد که بسیاری از مورخین و محدثین سن آن بزرگوار را حدود ۲۵ تا ۲۸ سال دانسته‌اند. و در آن زمان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، نیز ۲۵ ساله بودند، بنابراین تفاوت سنی بین پیامبر اکرم( صلی الله علیه و اله ) و حضرت خدیجه ( سلام الله علیها ) نبوده و یا حدود سه سال بوده است.
بنابراین می‌توان گفت:که قول صحیحتر این است که حضرت خدیجه ( سلام الله علیها ) ،در زمان ازدواج با پیامبر(صلی الله علیه واله )،۲۸ ساله بوده است.
پی‌نوشت‌ها:
[۱]. احمد بن حسین بیهقی، دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة، بیروت: دارالکتب العلمیة، ۱۴۰۵ ق، ج۲، ص۷۱؛ ابن کثیر، البدایة والنهایة، بیروت:دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ ق، ج۲، ص۳۵۹؛ ابن کثیر، السیرة النبویة، بیروت: دارالمعرفة للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۳۹۶ ق، ج۱، ص۲۶۴
[۲]. احمد بن حسین بیهقی، دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة، بیروت: دارالکتب العلمیة، ۱۴۰۵ ق، ج۲، ص۷۲
[۳]. حلبی، السیرة الحلبیة، بیروت: دارالمعرفة، ۱۴۰۰ ق، ج۱، ص۲۲۹
[۴]. عبدالحی عکری حنبلی، شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، بیروت:دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۱۴، حوادث سال ۱۱
[۵]. حاکم نیشابوری، المستدرک، ج۳، ص۱۸۲
[۶]. همان.
[۷]. بلاذری، انساب الاشراف، مصر: دارالمعارف، ج۱، ص۹۸
[۸]. ابن‌سعد، الطبقات الکبری، بیروت: دارصادر، ج۸، ص۱۶؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، بیروت: مؤسسه الرسالة، ۱۴۱۳ ق، ج۲، ص۱۱۱؛ إربلی، کشف الغمة، بیروت: دارالأضواء، ج۲، ص۱۳۵، باب فصل فی مناقب خدیجة؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۴۱۵ ق، ج۳، ص۱۹۳؛ ابن‌منظور، مختصر تاریخ دمشق: ج۱، ص۲۴۵
[۹]. إربلی، کشف الغمة، بیروت: دارالأضواء، ج۲، ص۱۳۳، باب فصل فی مناقب خدیجة.