اگر پیامبر (صلی الله علیه و آله) اکنون بود، لباس مدرن می‌پوشید. پس آیا بهتر نیست روحانیون برای جذب دیگران، لباس زیباتر بپوشند؟

سؤال:
اگر پیامبر (صلی الله علیه و آله) اکنون بود، لباس مدرن می‌پوشید. پس آیا بهتر نیست روحانیون برای جذب دیگران، لباس زیباتر بپوشند؟

پاسخ:
اولا: به گفته آن شاعر:
تن آدمی شریف است به جان آدمیت نه همین لباس زیبا ست نشان آدمیت
ثانیا: نوع لباسی که روحانیان می­‌پوشند، از زمان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و امامان معصوم (علیهم السلام) رایج بوده است و آن بزرگواران، از لباس عمامه و عبا استفاده می‌نمودند. و در روایات نیز به این نوع لباس سفارش شده است از احادیث موجود در کتب روایی شیعه و سنّی استفاده می‌‏شود که پوشیدن عمامه و عبا بخشی از سنّت معصومان‏ (علیهم السلام) است؛ از آن جمله:
۱. جابر نقل کرده است: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در هنگام فتح مکه، در آغاز ورود به مکه عمامه‌‏ای مشکی بر سر داشت. (۱)
۲. امام علی (علیه السلام) فرمود: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در روز عید غدیر، عمامه‏‌ای بر سرم گذاشت و گوشه آن را پشت سرم آویزان کرد؛ آن گاه فرمود: «خدای متعال در جنگ بدر و حنین مرا با فرشتگانی کمک کرد که با چنین عمامه‌هایی معمّم بودند.» (۲)
۳. اصبغ بن نباته که از نزدیکان امیرالمؤمنین (علیه السلام) به شمار می‏‌رود، روایت کرده است: در آغاز خلافت و پس از بیعت مردم، حضرت علی (ع) به مسجد آمد، در حالی که عمامه رسول خدا را بر سر داشت. (۳)
بنا بر این پوشیدن عمامه و عبا بخشی از سنّت پیامبر و امامان (علیهم السلام) است و تاریخ آن به صدر اسلام بر می‌گردد.
در زمان‏ قدیم عمامه، عبا و قبا، مختص گروه خاصی از مؤمنان نبود بلکه افراد صالح و متدین این لباس را می‏‌پوشیدند و بعدها به تدریج تنها علمای دینی در این لباس ماندند و این لباس به عنوان علامت و نشانه علماء اسلام به حساب آمد.
در حال حاضر یکی از شرایط پوشیدن عمامه، قبا و عبا داشتن صلاحیت لازم است و اگر کسی دارای آن شرایط نباشد اگر بپوشد، کار نادرست انجام داده است و مانند کسی می‏‌ماند که لباس پزشکی بپوشد در حالی که شرایط پزشک را ندارد.
در قدیم برای پوشیدن این لباس، تنها صلاحیت اخلاقی کافی بود به همین جهت بسیاری از تاجران و پزشکان هم این لباس را می‏‌پوشیدند؛ ولی در امروزه یکی از شرایط این لباس، کسب علوم اسلامی و تبلیغ دین شد و در حقیقت باید به عنوان یک لباس کار و اعلام آمادگی برای پاسخ‏گویی به پرسش‏‌های دینی، به آن نگاه شود. نه یک امتیاز اجتماعی و از سوء استفاده احتمالی برخی در این لباس باید جلوگیری کرد.
فلسفه دیگر این نوع لباس نیز این است جایگاه صنفی بسیاری از اقشار جامعه اقتضا می‌‏کند که از سایر اقشار مردم باز شناخته شوند؛ از این رو، دارای یک نوع لباس مشخص هستند. مانند نیروهای نظامی و انتظامی و ... درباره روحانیان نیز چنین است بر اساس روایات متعدد «العلماء ورثه الانبیاء» «و اما الحوادث الواقعه فارجعوا الی رواه احادیثنا فانهم حجتی علیکم و ... روحانیان، امانت داران ائمه اطهار (علیهم السلام) و مرجع روحی و معنوی و اجتماعی و ... مردم هستند؛ لذا نیازمند لباسی مشخص می‏باشند تا بدین وسیله در جامعه مشخص شوند و مراجعه به آن‏‌ها در مواقع نیاز آسان‌‏تر باشد. و یا مثلا در موقع نماز جماعت تأکید شده که امام جماعت دارای لباس خاصی روحانیت باشد چنان که امام صادق (علیه السلام) فرمود: «شایسته نیست که امام جماعت بدون عبا و عمامه باشد» (۴)
پوشیدن این لباس، هر چند شأن و منزلتی نسبت به سایر اقشار مردم برای روحانیان ایجاد نمی‏‌کند، ولی موجب تعظیم شعائر الهی می‏‌گردد که مورد اهتمام قرآن است. وجود شخصیت‌های وارسته جامعه که به عنوان سمبل و مظهر علم و تقوا و وارستگی و ارزش‏‌های اسلامی و ملبس به لباس رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین (علیهم السلام) باشند، از شعائر الهی می‏باشد و در حفظ و گسترش ارزش‏های الهی و اسلامی در جامعه و تقویت هویت مذهبی در مقابل تهاجم ارزش‏‌های بیگانه، بسیار مؤثر است.
خصوصا در جامعه ما که متأسفانه تحت تأثیر تهاجم فرهنگی غرب، حتی لباس سنتی و بومی خویش را حفظ نکرده است. بنابراین وجود قشر خاصی در جامعه با لباس مذهبی و سنتی، نماد پایداری در مقابل هجوم فرهنگ و ارزش‌های غربی است و مایه فخر و مباهات محسوب می‌گردد.

منابع:
۱. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ج ۴، ص ۲۷۶۵، ح ۱۸۰۹۶.
۲. بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری (سنن بیهقی)، ج ۱۰، ص ۱۴.
۳. صدوق، محمد بن علی، التوحید، ص ۳۰۴، ح ۱؛ طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، ج ۱، ص ۶۰۹.
۴. حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل، ج ۳، ص ۳۲۹، باب ۵۳، ح ۱.