پرسش:
منظور از «ذات الکرسی» چه وقتی هست؟ درست است که از نیمه شب شرعی تا اذان صبح معروف به ذات الکرسی و زمان استجابت دعاست؟
پاسخ:
«ذات الكرسى» یکی از صُوَر فلکی است؛ اين صورت فلكى تقريبا شبيه به «دُبّ اكبر» است ولى با ستاره هایش، گاه به وضع بالا و پايين به شكل M يا W قرار مى گيرد.
«ذات الکرسی» ستاره های متعددی دارد که یکی از آن ها را «کف الخضیب» می نامند.
«قطب العلماء در "نهاية الإدراك" آورده كه چون كف الخضيب به نصف النّهار رسد، دعا مستجاب شود، الّا دعاى ظالم.(1)
این مطالب را در منابع و کتب نجومی می توانید مطالعه فرمایید.
اما از نظر روایات
در منابع روایی چیزی به عنوان «ذات الکرسی» یا «کف الخضیب» برای زمان استجابت دعا نداریم؛ لذا باید گفت چنین تعبیر از زبان معصوم صادر نشده است.
البته در روایات داریم که ثلث آخر شب، بهترین زمان برای دعا کردن و نزدیک تر به استجابت است:
«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ إِنَّ الرَّبَّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يُنْزِلُ أَمْرَهُ كُلَّ لَيْلَةِ جُمُعَةٍ إِلَى السَّمَاءِ الدُّنْيَا مِنْ أَوَّلِ اللَّيْلِ- وَ فِي كُلِ لَيْلَةٍ فِي الثُّلُثِ الْأَخِيرِ- وَ أَمَامَهُ مَلَكٌ يُنَادِي: هَلْ مِنْ تَائِبٍ يُتَابُ عَلَيْهِ- هَلْ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ فَيُغْفَرَ لَهُ- هَلْ مِنْ سَائِلٍ فَيُعْطَى سُؤْلَهُ...»
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: خداوند تبارک و تعالی، در هر شب جمعه از ابتدای شب و در شب های دیگر در یک سوم آخر شب، امرش را به سوی آسمان دنیا نازل می فرماید و پشت سرش فرشته ای است که ندا می دهد آیا هیچ توبه کننده ای هست که توبه او را قبول کنم؟ آیا هیچ آمرزش خواهنده هست که او را بیامرزم؟ آیا هیچ سائلی هست که به او عطا کنم؟... (2)
از امام رضا (علیه السلام) نیز مشابه این روایت را داریم:
«إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يُنْزِلُ مَلَكاً إِلَى السَّمَاءِ الدُّنْيَا كُلَ لَيْلَةٍ فِي الثُّلُثِ الْأَخِيرِ وَ لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ فِي أَوَّلِ اللَّيْلِ فَيَأْمُرُهُ فَيُنَادِي هَلْ مِنْ سَائِلٍ فَأُعْطِيَهُ هَلْ مِنْ تَائِبٍ فَأَتُوبَ عَلَيْهِ هَلْ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ فَأَغْفِرَ لَهُ يَا طَالِبَ الْخَيْرِ أَقْبِلْ وَ يَا طَالِبَ الشَّرِّ أَقْصِرْ فَلَا يَزَالُ يُنَادِي بِهَذَا حَتَّى يَطْلُعَ الْفَجْرُ فَإِذَا طَلَعَ الْفَجْرُ عَادَ إِلَى مَحَلِّهِ مِنْ مَلَكُوتِ السَّمَاءِ»
خداوند تبارک و تعالى در يک سوم آخر هر شب و در شب جمعه از ابتداى آن، فرشته اى را به آسمان دنيا مى فرستد و اين چنين ندا مى دهد: آيا درخواست كننده اى هست تا خواسته اش را بدهم؟ آيا توبه كننده اى هست تا توبه اش را بپذيرم؟ آيا استغفار كننده اى هست تا او را ببخشم؟ اى طالب خير! بيا و اى طالب شرّ! دست بردار ... همين طور ندا مى دهد تا صبح شود. در اين هنگام آن فرشته به جايگاه اولش در ملكوت آسمان باز مى گردد. (3)
بنابر این:
درباره این که یک سوم آخر شب، زمان بسیار خوبی برای دعا است و به استجابت نزدیک است؛ روایت داریم و معصومین (علیهم السلام) آن را بیان فرموده اند.
در این بین، منجمین آمده اند و بر اساس وضع صور فلکی و موقعیت ستارگان، برای این روایات، مصداق و مورد تعیین کرده و آن را بر «ذات الکرسی» یا یکی از ستارگان آن، تطبیق داده اند.
پی نوشت ها:
1. گنابادى، مظفر بن محمد قاسم، شرح بيست باب نام در معرفت تقويم تام، ناشر نامشخص (نرم افزار نجوم ـ تحقیقات کامپیوتر اسلامی نور)، بی تا، چاپ اول، ص 26.
2. قمى، على بن ابراهيم، تفسير القمي، محقق: موسوى جزايرى، ناشر: دار الكتاب- قم، ج 2، ص 204.
3. ابن بابويه، من لا يحضره الفقيه، محقق/مصحح: غفارى، ناشر: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ـ قم، 1413ق، چاپ دوم، ج 1، ص 421، ح 1240.
http://askdin.com/comment/1049085#comment-1049085