بود و نبود انسان چه فرقی دارد؟

پرسش:
ما ممکن الوجود هستیم، و هیچ نیازی و ضرورتی برای وجود ما در این دنیا و آخرت وجود ندارد. اگر فلسفه خلقت ما فیاض بودن خداوند است و این که خدا هر موجودی که قابلیت وجود دارد را  باید به وجود بیاورد، خب تمام آنچه لازم است را پیامبر(صلی الله علیه و آله) و معصومین(علیهم السلام) دارند دیگر چه دلیلی دارد که چندین میلیارد انسان وجود داشته باشد؟

پاسخ:
همانطور که شما هم اشاره فرمودید بود و نبود ما تفاوتی نخواهد کرد، به این معنا که هیچ کجای این عالَم نیازمند به وجود ما نبوده و وابسته به آن نیست. اما اینکه پس چرا ما به جای این که نباشیم، هستیم خودتان به پاسخ آن همان «فیاض» بودن خداوند است که به آن اشاره فرمودید.

ولی نقدی که راجع به این دلیل داشته اید نقد صحیحی نیست، باید توجه بفرمایید این دلیل اختصاصی به کامل ترین موجود ندارد که شما وجود پیامبر(صلی الله علیه و آله) را کافی دانسته اید، بلکه یعنی هر موجودی از کامل ترین موجود، تا ضعیف ترین موجودی که قابلیت وجود داشته باشد خداوند باید او را به وجود آورد چون بخل در ساحت او راه ندارد.

وقتی که سایر موجودات غیر از پیامبر اسلام هم امکان و ظرفیت وجود دارند، چرا خداوند باید وجود و هستی را از ایشان دریغ کند؟ بله طبیعتا این وجودها ضعیف تر از مخلوق نخستین هستند اما این دلیل نمیشود که خداوند فیضش را در همان کامل ترین مخلوق محدود سازد.

همانطور که یک چراغی که نور ازخودش ساطع می کند از شدیدترین نور آغاز میشود و هرچه این نور از آن دورتر میشود ضعیف تر و محدود تر میشود اما تا جایی که ظرفیت داشته باشد پیش خواهد رفت. فیض خدا هم بلاتشبیه اینگونه است، از شدیدترین فیض و قوی ترین موجود آغاز میشود و تا ضعیف ترین نور و محدودترین موجودی که امکان و ظرفیت وجود داشته باشد پیش می رود.

علاوه بر اینکه هدف خلقت بودن هم مراتبی دارد، یعنی در عین اینکه هر مخلوقی خودش هدفی دارد: «رَبُّنَا الَّذي أَعْطى‏ كُلَّ شَيْ‏ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى‏»؛ پروردگار ما همان كسى است كه به هر موجودى، آنچه را لازمه آفرينش او بوده داده سپس هدايت كرده است‏.(1)

در عین حال می تواند مانند انسان، هدفی برای موجودات در مرتبه پایین تر باشد، یعنی هدف خود انسان رشد و تکامل است، اما به خاطر او سایر موجودات نیز خلق شده اند، چرا که اگر قرار است انسان باشد، این جهان و این موجودات و هرچه برای بقای انسان لازم است هم باید باشد، چون انسان برای حیات نیازمند این موجودات است،  به همین خاطر قرآن کریم می فرماید همه موجودات برای انسان آفریده شده اند:«أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْض‏»؛ خداوند آنچه را در آسمانها و زمين است مسخّر شما كرده‏ است.(2)

بنابراین هدف خلقت دارای مراتب بسیاری است که بالاترین مرتبه ی آن، و هدف تمام آفرینش «انسان کامل» است.

 
پی نوشت ها:
 1.  طه:50/20.
 2.   لقمان:20/31.
 

http://askdin.com/comment/1031679#comment-1031679