پرسش:
مقبره ای که امروزه به کوروش هخامنشی در پاسارگارد نسبت داده می شود دارای ابعاد 3.17 در 2.11 یعنی کمتر از 7 متر است؟ اریستوبولوس مقبره واقعی کوروش را دیده در گزارش خود آورده در این مقبره وسایل زیادی بوده،این وسائل چگونه در یک اتاق که کمتر از 7 متر است جا شدند؟ نیز ارستوبولس می گوید مقبره کورش 10 طبقه بوده و حال آنکه مقبره فعلی تنها هشت طبقه دارد، دو طبقه دیگر کجاست؟
پاسخ:
مقبره ای که در پاسارگاد وجود دارد از قرون اولیه اسلامی تا صد سال پیش به عنوان قبر مادر سلیمان مطرح بوده و قریب به صد سال است که به کورش منتسب شده است.(1) حمدالله مستوفی در کتاب نزهه القلوب نیز به این مقبره اشاره کرده و آن را مرقد مادر سلیمان نامیده است.(2)
اولین کسی که این مقبره را مقبره کورش نامید جیمز موریه بود که خود این انتساب را رد کرد.(3) پس از آن جهانگردان با نادیده گرفتن ردیه های وی، بدون آوردن دلیل دیگری این قبر را قبر کورش نامیدند.
اما آنچه شما در مورد وسایل داخل مقبره و نیز طبقات آن گفته اید ممکن است، قابل خدشه است، زیرا این مقبره متعلق به هر کسی باشد از قدمت بسیار بالایی برخوردار است و گذشت قرون بسیار زیاد ممکن است تغییراتی از جهات مختلف در مقبره ایجاد کرده باشد. البته این فقط احتمال است و لذا نمی توان آن را رد یا تایید کرد.
بنابراین انتساب این مقبره به کورش قطعی نیست از آن جهت که دلیل قطعی نداریم نه اینکه طبقات آن جابجا شده است.
منابع:
1. لارنس لاكهارت، انقراض سلسله صفويه، ترجمه: اسماعيل دولتشاهى، تهران: انتشارات علمى و فرهنگ، 1383. ص 294. سرپرسى سايكس، تاريخ ايران، ترجمه: سيد محمد تقى فخر داعى گيلانى، تهران: نشر افسون، 1380. ج 1، ص 235.
2.مستوفی،حمدالله، نزهه القلوب، به کوشش محمددبیر سیاقی، قزوین، حدیث امروز، 1381ش، چاپ اول. ص194
3.کرزن، جورج ناتانیل، ایران و قضیه ایران، ترجمه غلام علی وحید مازندرانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1380شج2، ص96